«ΟΙ ΚΑΙΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΟΝ ΚΑΤΟΧΙΚΟ ΧΕΙΜΩΝΑ 1941-1942»

  Όταν ξεκινούσε το ηρωικό έπος του 1940 στα βουνά της Ελληνοαλβανικής μεθορίου,κανένας δεν φανταζόταν τις αντίξοες καιρικές συνθήκες που θα είχαν να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες μαχητές στα απόκρημνα εκείνα μέρη.

  Έτσι λοιπόν οι επίστρατοι από τα νησιά και κυρίως από τη Νότια Ελλάδα και τη Κρήτη που δεν είχαν αντιμετωπίσει σχεδόν ποτέ τις ακραίες εκείνες καιρικές συνθήκες με τις χιονοθύελλες,τις θερμοκρασίες που ήταν υπό το μηδέν για μέρες και τη βροχή που όσο ανέβαιναν σε υψόμετρο  μετατρεπόταν σε  ατελείωτο χιόνι που έπεφτε,έμειναν όρθιοι να πολεμούν «υπέρ βωμών και εστιών».

  Οι νίκες στην πορεία διαδέχονταν η μια την άλλη ενώ κατά τη δεύτερη περίοδο, από τις 14 Νοεμβρίου 1940 μέχρι τις 6 Ιανουαρίου 1941, ο Ελληνικός Στρατός αφού αναχαίτισε την προέλαση

των Ιταλών ανέλαβε γενική αντεπίθεση για την πλήρη αποκατάσταση της ακεραιότητας του εθνικού εδάφους. Αντιμετωπίζοντας αντίξοες συνθήκες,που οφείλονταν στην υπεροχή του αντιπάλου σε οπλισμό και αεροπορία,στο δύσβατο του εδάφους, στις μεγάλες δυσχέρειες του ανεφοδιασμού

του και στη δριμύτητα του πρόωρου Χειμώνα, κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες, τα αποτελέσματα των οποίων υπερέβησαν κάθε προσδοκία.

  Έτσι λοιπόν φτάνοντας στην άνοιξη,ο Απρίλιος ήταν ο μήνας όπου οι Γερμανοί μέσο των μεγάλων μαχών στα οχυρά Ρούπελ Ιστίμπεη στη γραμμή "Μεταξά" της Μακεδονίας και αφού έγινε η συνθηκολόγηση του δωσίλογου Τσολάκογλου  « εισήλθον εις την έρημον πόλιν με τα κατάκλειστα σπίτια  » της Χώρας μας .
  

  Τότε ξεκινούσε η «η μεγάλη νύχτα της Κατοχής» στην Πατρίδα μας απ'τον Απρίλιο του 1941 η γερμανική εισβολή ήταν πλέον γεγονός. Μέχρι τα τέλη Μαΐου του 1941 οι Γερμανοί είχαν υποτάξει το σύνολο της χώρας. Οι ίδιοι διατήρησαν υπό τον έλεγχό τους τις σημαντικότερες στρατηγικά περιοχές της Ελλάδας, μεταξύ των οποίων την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ενώ η υπόλοιπη χώρα μοιράστηκε σε ζώνες ελέγχου των συμμαχικών προς τη Γερμανία χωρών, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας. Παράλληλα τοποθετήθηκε στην Ελλάδα κατοχική κυβέρνηση, που συγκροτήθηκε από Έλληνες συνεργάτες των Γερμανών.

  Έτσι η Τριπλή κατοχή έφερε μεγάλα δεινά και πολλούς θανάτους στην Χώρα μας ,αξιοσημείωτος ήταν ο ΧΕΙΜΏΝΑΣ του 1941 -1942 όπου πέρα από την πείνα και τον Μεγάλο Λιμό που έφερε  εκατόμβες θυμάτων.

   Στις 30 Δεκεμβρίου του 1941 στην Αθήνα στο νοσοκομείο «Σωτηρία» καταγράφηκε ελάχιστη θερμοκρασία -6,2° C,ενώ τον Ιανουάριο 1942 προστέθηκαν περισσότερες  δραματικές καιρικές συνθήκες .

  Οι θερμοκρασίες που σημειώθηκαν ήταν πρωτοφανείς για τα ιστορικά δεδομένα της χώρας. Το χιόνι που επισκέφτηκε την πρωτεύουσα από τις αρχές Ιανουαρίου έφτανε στα 20-30 εκατοστά, ενώ στα προάστια, όπως η Αγία Παρασκευή, το Χαλάνδρι, η Κηφισιά, η Εκάλη και το Μαρούσι, ξεπερνούσε τα 50 εκατοστά. Η θερμοκρασία τις νυκτερινές ώρες έπεφτε στους μείον -4-5 βαθμούς. Ακόμη χειρότερη ήταν η κατάσταση στη Μακεδονία, αφού στη Θεσσαλονίκη η θερμοκρασία κατέβηκε στους- 7 βαθμούς υπό το μηδέν, στη Φλώρινα -18 και στην Κοζάνη -16!

  Προς τα τέλη Ιανουαρίου το θερμόμετρο στην Αθήνα συνέχιζε να κατεβαίνει κάτω από το μηδέν, ενώ στη Θεσσαλονίκη, στις 24 Ιανουαρίου 1942, το θερμόμετρο μέσα στην πόλη κατέγραφε -13 βαθμούς κάτω από το μηδέν. Γενικότερα στη Μακεδονία οι θερμοκρασίες κυμάνθηκαν μεταξύ 18 και 22 βαθμών κάτω από το μηδέν, ενώ το χιόνι στο Αμύνταιο έφθανε στα τρία μέτρα.

Η πιο δραματική και παγωμένη Πρωτοχρονιά στην Αθήνα ήταν του 1942, με την Κατοχή και τον λιμό να κάνουν ακόμα πιο αβάσταχτο το κρύο, στις 2 Ιανουαρίου 1942 το θερμόμετρο στη Ν. Φιλαδέλφεια έδειξε -10,4° C!

  Στην καρδιά της Κατοχής, το ξημέρωμα του νέου χρόνου βρίσκει την Αθήνα και όλο το νομό Αττικής κάτω από ένα λευκό στρώμα χιονιού. Ειρωνεία της τύχης ή όχι, αυτό που λαχταρούν εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο, η «λευκή Πρωτοχρονιά» ή τα «λευκά Χριστούγεννα», επισκέφθηκε την Αθήνα μία από τις πιο δύσκολες στιγμές της νεότερης ιστορίας της.

Άστεγοι προσπαθούν να ζεσταθούν καθισμένοι πάνω στη σχάρα εξαερισμού του σταθμού του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου στην Ομόνοια.

  Εκείνος ο φοβερός «τετράμηνος» χειμώνας, με τις πρωτοφανείς παγωνιές και τα χιόνια,τα συνεχείς φαινόμενα με Χιονόνερο,σε εναλλαγές με χιόνι κρύο και βροχές έκαναν περισσότερο έκδηλη τη δυστυχία των ανθρώπων που πεινούσαν .

  Για να ζεσταθούν οι κάτοικοι της Αττικής άρχισαν να ξυλεύουν τα γύρω δάση (Κοκκιναρά, Πεντέλης, Καστριού, Στροφυλίου, Μαγκουφάνας κ.ά.) καθώς και εδώ στη Δυτική Αττική το Όρος Πατέρα και τα Γεράνεια Όρη ενώ συνέχιζαν παρά τις αντιδράσεις των Γερμανικών Αρχών. 

  Όταν δε η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, ο εξαθλιωμένος πληθυσμός ξεπάστρευε τα δένδρα και τις δενδροστοιχίες μέσα στην πόλη των Αθηνών! Η ανάγκη για επιβίωση ξεπερνούσε κάθε αναστολή και απειλή. 

  Το ηλεκτρικό ρεύμα κοβόταν επί 6 ή 8 ώρες την ημέρα και από τις 10 Ιανουαρίου κοβόταν εντελώς από το πρωί μέχρι το απόγευμα (07:00-18:00). Διακόπηκε η συγκοινωνία των τρόλεϊ, έκλεισαν τα σχολεία και κόπηκε το φωταέριο στην Αθήνα «λόγω ελλείψεως γαιάνθρακος».

Οι ανθρώπινες απώλειες της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Β’ ΠΠ και φυσικά στα Κατοχικά Χρόνια υπολογίζονται μεταξύ 300.000 και 770.000 αμάχων .

Ο Δημ. Ψαθάς έγραφε 

«Χιονίζει. Ωραία που είναι όλα! Άσπρες πεταλούδες κατεβαίνουν απ’ τον μολυβένιο ουρανό, στις στέγες, στους δρόμους. – Πεινάω! Πεινάω! Βλέπεις γυμνούς τους σκελετούς να μελανιάζουν κι ακούς θρήνους που βγαίνουν απ’ τους δρόμους.  Πεινάω! Πεινάω! μονότονη, σβησμένη, επίμονη η φωνή αυτή, σ’ ακολουθεί παντού.»

  Εάν είχαμε τέτοιες καιρικές συνθήκες σήμερα,απλά θα χαιρόμαστε θα βλέπαμε το χιόνι να πέφτει και η ευτυχία μας θα ήταν μεγάλη,για εκείνη τη μαύρη εποχή όμως ήταν απλά ο θάνατος ντυμένος με λευκό πέπλο !

Επιμέλεια Κόκκαλης Σταύρος εκ της Διαχειρίσεως της Καιρικής ομάδας Worldwide weather .

Πηγές Wikipedia και σελίδες καιρού για το έπος του 1940  .